Câu hỏi quan trọng nhất trong cuộc đời: “Nỗi đau nào bạn muốn trải qua?”

Ai cũng muốn những thứ tốt đẹp. Ai cũng muốn sống một cuộc đời vô tư, hạnh phúc và dễ dàng, tìm được người mình dành trọn tình yêu, những giờ phút ái ân mặn nồng, một mối quan hệ bền chặt, sở hữu vẻ ngoài hấp dẫn, kiếm được nhiều tiền, nổi tiếng, được mọi người tôn trọng, ngưỡng mộ và từ một kẻ chẳng có gì trở thành người thành công đến mức mà mỗi lần bạn bước vào phòng, tất cả mọi người đều tự giác dạt sang hai bên nhường đường cho bạn, giống như lúc Biển Đỏ bị rạch đôi vậy.

Tất cả mọi người đều thích như thế - thật dễ dàng để thích như thế.

Nếu tôi hỏi bạn, “bạn muốn đạt được điều gì trong cuộc sống?” và bạn nói những thứ đại loại như, “tôi muốn hạnh phúc, có một gia đình tuyệt vời và một công việc mà tôi đam mê”. Mấy câu này xuất hiện nhan nhản tới mức mà chúng chẳng có ý nghĩa gì cả. 

Một câu hỏi thú vị hơn, một câu hỏi mà có lẽ, trước đây, bạn chưa bao giờ xem xét, đó là nỗi đau nào bạn muốn có trong đời? Bạn sẵn sàng chịu đựng điều gì? Bởi đó dường như mới là yếu tố có tính quyết định lớn hơn rất nhiều về cách mà tất cả mọi thứ trong cuộc sống của chúng ta xảy đến.

Ai cũng muốn có một công việc tuyệt vời và độc lập về tài chính – nhưng không phải ai cũng muốn làm việc 60 giờ mỗi tuần, đi làm hằng ngày bằng vé tháng trên những đoạn đường dài, công việc giấy tờ đến ghê tởm, điều hành hệ thống cấp bậc độc đoán và ranh giới nhàm chán được phân tách bởi các ô ngăn tại “địa ngục” văn phòng.  Mọi người muốn giàu mà không cần phải mạo hiểm, không phải hy sinh, muốn nhận được thành quả thật nhanh mà không bị trì hoãn, cho dù điều đó cần thiết để thực sự trở nên giàu có.

Ai cũng muốn có đời sống tình dục thăng hoa và một mối quan hệ tốt đẹp – nhưng không ai sẵn sàng vượt qua những cuộc trò chuyện khó khăn, những khoảng lặng đến đáng sợ, cảm xúc bị tổn thương và cùng gặp gỡ nhà trị liệu để hòa giải tình cảm bằng phương pháp tâm kịch (một hệ thống các kỹ thuật được thực hiện nhằm cải thiện sức khỏe tinh thần, các vấn đề cảm xúc và hành vi của các cá nhân – những người được gọi là “thân chủ”).

Vì thế, họ cam chịu. Họ cam chịu và luôn tự hỏi mình “sẽ thế nào nếu như?” trong nhiều năm liền và cho tới khi câu hỏi chuyển từ “sẽ thế nào nếu như?” thành “nó là thế sao?”. Rồi đến khi các luật sư vừa bước ra khỏi nhà và hóa đơn yêu cầu chuyển tiền cấp dưỡng sau khi ly dị được gửi đến thì họ lại tự hỏi, “thứ này là để làm gì vậy?”. Nếu không để bù đắp cho những tiêu chuẩn đã bị hạ thấp và các mong đợi không đạt được trong 20 năm trước đó thì là vì cái gì?

Bởi vì hạnh phúc đòi hỏi sự đấu tranh.

Hiệu ứng phụ của việc kiểm soát tiêu cực chính là những điều tích cực bạn sẽ nhận được. Lúc này, bạn chỉ có thể tránh những trải nghiệm tiêu cực ấy trong khoảng thời gian đủ dài trước khi chúng xuất hiện trở lại trong cuộc sống của bạn. 

Tại điểm trung tâm của tất cả những hành vi của con người, nhu cầu của chúng ta giống nhau nhiều hoặc ít. Trải nghiệm tích cực rất dễ kiểm soát. Đó là trải nghiệm tiêu cực mà tất cả chúng ta, về bản chất, đều phải đối mặt. Do đó, thứ mà chúng ta muốn có trong đời không được quyết định bởi những cảm xúc tốt đẹp chúng ta khao khát mà là bởi những cảm xúc tồi tệ mà chúng ta sẵn sàng và có khả năng chịu đựng được để đưa mỗi người đến được với những cảm xúc tích cực. 

Ai cũng muốn có một vóc dáng thật đẹp. Nhưng bạn sẽ không đạt được nó trừ khi bạn trân trọng những đau đớn và sự căng thẳng về mặt thể chất đi kèm với việc dành hàng giờ tập luyện trong phòng gym; trừ khi bạn thấy vui vẻ khi tính toán và xác định hàm lượng các loại thực phẩm sẽ ăn, lên kế hoạch cho cuộc đời mình với một chế độ ăn điều độ nhất.

Ai cũng muốn khởi nghiệp hoặc trở thành người tự do tài chính. Nhưng bạn sẽ chẳng thể nào trở thành một doanh nhân thành công trừ khi bạn tìm ra con đường để trân trọng các rủi ro, sự không chắc chắn, các thất bại liên tục và điên cuồng ngồi hàng giờ làm thứ gì đó mà bạn chẳng hề biết là nó có thành công hay không nữa.

Ai cũng muốn có bạn đời, một người tình. Nhưng bạn sẽ không đạt được điều đó chỉ bằng việc tìm cách khiến người ta say mê mình mà không biết trân trọng những bất an về mặt cảm xúc đi kèm với nỗi lo thời gian sẽ khiến tình cảm của họ dành cho bạn thay đổi, chỉ chú tâm vào những lạc thú mà không bao giờ để họ được tận hưởng cuộc sống riêng và không trải qua những khoảng thời gian bần thần nhìn chiếc điện thoại, chờ mãi chẳng hề có tin nhắn hay cuộc gọi đến nào cả. Đó là một phần của “trò chơi tình yêu”. Bạn không thể chiến thắng nếu bạn không nhập cuộc thực sự.

Thứ quyết định thành công của bạn không phải là “bạn muốn tận hưởng điều gì?” câu hỏi là “nỗi đau nào mà bạn muốn chịu đựng?” Chất lượng của cuộc sống không được xác định bởi chất lượng của những trải nghiệm tích cực mà đó là chất lượng của những trải nghiệm tiêu cực. Và cảm thấy ổn khi giải quyết những vấn đề này cũng chính là cảm thấy ổn khi đương đầu với cuộc sống. 

Có rất nhiều lời khuyên tệ hại cho rằng, “bạn chỉ cần muốn nó đủ”.

Ai cũng muốn một thứ gì đó. Và ai cũng muốn thứ gì đó đủ. Họ chỉ không nhận ra thứ họ muốn là gì hay đúng hơn là, thứ gì họ muốn “đủ”.

Bởi vì nếu muốn có được lợi ích của thứ gì đó trong cuộc đời, bạn cũng phải muốn chi phí đi kèm với nó. Nếu muốn có một thân hình “chuẩn mực” như các anh chàng, cô nàng thích “khoe thân” trên bãi biển thì bạn phải muốn đổ mồ hôi, đau nhức nhối khắp người, những buổi sáng dậy từ rất sớm và sự giằn vặt của cơn đói. Nếu muốn đủ tiền đi du thuyền, bạn cũng phải muốn những đêm làm việc đến khuya, những thương vụ làm ăn liều lĩnh và có thể khiến cho một người hoặc hàng ngàn người phải cáu giận.

Nếu nhận thấy bản thân muốn thứ gì đó từ tháng này sang tháng khác, năm này qua năm khác mà vẫn chưa có gì xảy ra và bạn không bao giờ tiến thêm được một bước nào gần tới nó thì có lẽ thứ bạn thực sự muốn thật hão huyền, lý tưởng hóa, chỉ mang tính hình ảnh và một lời hứa sai lầm. Có lẽ thứ bạn muốn không phải là điều bạn muốn, bạn chỉ là thích muốn như vậy thôi. Có lẽ bạn không thực sự muốn nó một chút nào cả.

Thi thoảng, tôi hỏi mọi người, “Bạn chọn chịu đựng điều gì?" Họ nghiêng đầu và nhìn tôi như thể tôi có 12 chiếc mũi. Nhưng tôi hỏi bởi vì nó nói với tôi về bạn nhiều hơn khao khát và sự ảo tưởng của bạn. Bởi vì bạn phải chọn thứ gì đó. Bạn không thể nào có một cuộc đời mà chẳng hề có đau đớn nào cả. Không thể tất cả đều đơn thuần chỉ là hạnh phúc và sự hài lòng. Và cuối cùng một câu hỏi tuy khó nhưng rất quan trọng. Hài lòng là một vấn đề đơn giản. Và khá nhiều người trong chúng ta đều có chung một câu trả lời.

Câu hỏi thú vị hơn ở đây là sự đau đớn. Nỗi đau nào mà bạn muốn chịu đựng?

Câu trả lời thực sự sẽ đưa bạn đến một nơi nào đó. Đó là câu hỏi mà có thể thay đổi cả cuộc đời chúng ta. Đó là thứ tạo nên tôi và bạn. Đó là thứ định nghĩa chúng ta, chia tách chúng ta và cuối cùng đưa chúng ta gần nhau trở lại.

Trong hầu hết những năm tháng của độ tuổi thanh niên và giai đoạn đầu của tuổi trưởng thành, tôi mơ mộng trở thành nhạc sĩ – đặc biệt là một ngôi sao nhạc rock. Bất cứ khi nào chơi những bài hát nổi loạn một chút, tôi đều nhắm mắt lại và hình dung cảnh mình đứng trên sân khấu trước sự hò hét của đám đông, mọi người hoàn toàn nổi loạn mỗi khi ngón tay của tôi di chuyển trên từng dây đàn. Cơn mơ mộng này giữ tôi “bận rộn” liên tục trong vài giờ đồng hồ và cứ thế, tôi vẫn “mơ” trong suốt thời gian học đại học, thậm chí cả sau khi tôi bỏ học trường nhạc và dừng chơi đàn hẳn. Thế nhưng lúc đó, tôi cũng chưa bao giờ mảy may nghi ngờ về việc tôi đã từng chơi đàn trước hàng nghìn người đang hò hét hay không, ngoại trừ việc xác định cho nó một thời điểm. Tôi kiên nhẫn chờ đợi trước khi đầu tư một khoảng thời gian và công sức thích đáng vào việc đi đến đó và biến giấc mơ thành hiện thực. Đầu tiên, tôi cần hoàn thành việc học ở trường, sau đó, tôi cần tiền, tôi cần tìm kiếm thời gian và sau đó, sau đó nữa là không có gì cả. 

Mặc dù mơ mộng trở thành nhạc sĩ hơn nửa cuộc đời nhưng sự thật thì chẳng bao giờ xảy ra cả. Và nó khiến tôi mất một thời gian dài và trải qua rất nhiều khó khăn để cuối cùng tìm ra câu hỏi tại sao: tôi không thực sự muốn nó. 

Tôi yêu các kết quả - hình ảnh tôi đứng trên sân khấu, mọi người tán dương, tài năng của tôi được thể hiện, thổ lộ hết cảm xúc trong trái tim vào những bài hát mà tôi đàn – nhưng tôi không yêu quá trình thực hiện. Và bởi vì điều đó, tôi thất bại. Liên tục như vậy. Tôi còn chẳng cố gắng đủ để thất bại. Gần như, tôi chẳng cố tí nào cả.

Quá trình luyện tập hàng ngày đầy vất vả, tham gia một nhóm nhạc, tập biểu diễn, khó khăn khi tìm kiếm hợp đồng thuê ban nhạc và kéo mọi người đến thể hiện tài năng và rồi, họ chẳng hề hứng thú. Dây đàn đứt, tube amp (đèn điện tử) bị cháy, kéo hơn 18kg đồ đạc tới nơi biểu diễn mà chẳng hề có phương tiện chuyên chở nào. Đó là ngọn núi của ước mơ và một chuyến leo núi dài hàng dặm để lên được đến đỉnh. Và thứ khiến tôi mất một thời gian dài để khám phá ra đó là tôi không hề thích leo núi nhiều. Tôi chỉ thích tưởng tượng mình đang ở trên đỉnh núi mà thôi.

Nền văn hóa của chúng ta nói với tôi rằng bằng cách nào đó, tôi thất bại với chính mình, rằng tôi là một kẻ rời bỏ hoặc một kẻ thất bại. Các cuốn sách phát triển bản thân nói rằng tôi hoặc không có đủ dũng cảm, đủ sự quyết tâm hoặc không tin vào bản thân đủ. Những doanh nhân thành công/khởi nghiệp nói với tôi rằng tôi từ bỏ giấc mơ chỉ vì quá sợ hãi và chấp nhận sống trong những áp đặt quen thuộc của xã hội. Tôi là nạn nhân của xã hội, do xã hội “đào tạo” nên và sống vì người khác. Tôi được khuyên rằng hãy nói những câu nói động viên, khẳng định (affirmations) hoặc tham gia vào nhóm những người thông tuệ hoặc chứng minh đi hoặc làm một thứ gì đó đại loại như vậy.

Nhưng sự thật kém thú vị hơn rất nhiều: Tôi đã nghĩ tôi muốn thứ gì đó nhưng hóa ra không phải. Kết thúc câu chuyện!

Tôi muốn nhận được những phần thưởng nhưng không muốn đấu tranh. Tôi muốn kết quả nhưng không phải quá trình. Tôi muốn yêu mà không có xung đột, chỉ là sự chiến thắng. Và cuộc sống không diễn ra theo cách như vậy. 

Bạn là ai được định nghĩa bởi những giá trị mà bạn sẵn sàng đấu tranh để giành lấy. Những người thích thú với những cuộc đấu tranh trong phòng tập gym là những người sẽ có một hình thể đẹp. Những người thích thú với những tuần làm việc dài và niềm tin thăng tiến trong nghề nghiệp là những người sẽ đạt được đến vị trí họ muốn. Những người thích thú với căng thẳng và sự bất an của lối sống đầy chất nghệ sĩ, thèm khát là những người cuối cùng sẽ sống với nó và tạo ra nó.  

Đây không phải là tiếng gọi của ý chí hay “sự bền bỉ”. Đó cũng không phải là lời nhắc nhở “có chí, thì nên”.

Đây là thành phần cơ bản và đơn giản nhất của cuộc sống: Những cuộc đấu tranh của chúng ta sẽ định nghĩa thành công của chúng ta. Thế nên, hãy lựa chọn cuộc chiến của bạn thật khôn ngoan, bạn nhé.

Theo Mark Manson

Dịch: Vân Diên Vỹ - Ohay TV