Nếu có thể quay về quá khứ, bạn có giết Hitler? Câu hỏi này phức tạp hơn bạn nghĩ

Cách đây không lâu, tạp chí New York Times đã đăng lên trang Twitter của họ một câu hỏi như sau:

“Thưa quý vị độc giả, nếu bạn có thể trở về quá khứ và giết chết Hitler khi ông ấy vẫn còn là một đứa trẻ, bạn có làm không?”

Thống kê các câu trả lời của cư dân mạng trên trang Twitter của New York Times cho thấy 42% chọn "Có", 30% chọn "Không" và 28% chọn "Không biết"/"Không chắc chắn."

(Ảnh minh họa: Khảo sát của New York Times về câu hỏi giết Hitler)

1. Đa số mọi người nghĩ gì khi nghe câu hỏi trên:

Thoạt nghe thì đây không phải là một câu hỏi khó. Đa số mọi người có lẽ sẽ suy luận như thế này:

Giả sử chúng ta quay về quá khứ và giết chết Hitler khi còn nhỏ, tác động duy nhất của việc này là Đảng Quốc Xã sẽ mất đi một vị lãnh đạo lôi cuốn và tài giỏi. Và điều này dẫn đến việc Đảng Quốc Xã sẽ không thể nắm được quyền lực ở Đức. Thế chiến thứ 2 và cuộc diệt chủng người Do Thái sẽ bị ngăn chặn, những người lính và dân thường đáng lẽ phải chết trong Thế chiến thứ 2 cũng sẽ sống sót. Và như vậy câu hỏi đã được đơn giản hóa thành : “Có nên giết một người để cứu hàng chục triệu người.” Tất nhiên câu hỏi này dễ trả lời hơn nhiều.

Nhưng thật sự vấn đề có đơn giản như vậy? Trước khi bạn đưa ra câu trả lời, hãy cùng xem xét một số khía cạnh khác của câu hỏi này.

(Ảnh minh họa: Quả là một câu hỏi đáng suy ngẫm!)

2.Du hành thời gian có thật sự thay đổi lịch sử?

Trước tiên chúng ta tạm quên Hitler và tìm hiểu một chút về các Thuyết du hành thời gian.

Nghịch lý ông nội: Đây là một nghịch lý rất nổi tiếng về Du hành thời gian. Giả sử có một người (tạm gọi là anh A) du hành thời gian về quá khứ và giết chết ông nội của anh ta trước khi ông gặp bà nội. Như vậy cha anh A sẽ không được sinh ra, và điều này kéo theo anh A cũng sẽ không tồn tại. Nhưng nếu anh A không tồn tại thì sẽ không có ai trở về quá khứ giết ông nội anh A. Do đó ông nội anh A còn sống và sinh ra cha anh A dẫn tới anh A tồn tại.  Rồi anh A lại quay về quá khứ… cứ loằng ngoằng như vậy.

Một biến thể của Nghịch lý ông nội là Nghịch lý Hitler: Nhà du hành thời gian trở về quá khứ và giết chết Hitler, nhưng vì Hitler bị giết nên trong lịch sử sẽ chẳng ai biết Hitler là ai, từ đó dẫn tới nhà du hành thời gian sẽ không biết Hitler tồn tại và không thể quay về quá khứ để giết Hitler. Đó là chưa nói đến việc giết Hitler ở quá khứ sẽ ảnh hưởng rất to lớn đến những người sinh sau Thế chiến thứ 2, và kéo theo là nhà du hành thời gian cũng không được sinh ra.

(Ảnh minh họa; Cỗ máy thời gian)

Để giải quyết mâu thuẫn của Nghịch lý ông nội, các nhà khoa học đã đưa ra một số giải pháp như sau:

Thuyết trượt vỏ chuối: Giả thuyết này nói rằng nếu một người trở về quá khứ và cố gắng thay đổi lịch sử, sẽ luôn xuất hiện một sự cố bất ngờ hay một lực cản khiến người đó không thực hiện được, do đó lịch sử sẽ không bao giờ bị thay đổi. Ví dụ anh A ở trên quay về quá khứ, nhưng khi anh A bắn ông nội của mình thì lại bắn hụt, hoặc súng bị kẹt đạn, hoặc anh ta bỗng nhiên dẫm trúng vỏ chuối và trượt ngã, hoặc ông nội anh A bị bắn trúng nhưng không chết, hoặc anh A giết nhầm một người khác mà anh tưởng là ông nội mình...

Thuyết vũ trụ song song: Theo thuyết này, để Nghịch lý ông nội không xảy ra thì nhà du hành thời gian sẽ đến một vụ trụ song song chứ không phải quá khứ thật của vũ trụ mà anh ta sống. Tức là anh ta chỉ thay đổi lịch sử của vũ trụ song song chứ không thể thay đổi lịch sử vũ trụ của chính mình. Anh ta chỉ giết ông nội trẻ của mình trong một vũ trụ khác còn trong vũ trụ của anh ta thì ông nội vẫn còn sống đến già.

Thuyết không tồn tại: Theo thuyết này, nếu một người nào đó làm điều gì đó trong quá khứ để khiến họ trở nên không tồn tại thì khi trở về thời gian của họ, họ sẽ thấy những ảnh hưởng mà họ làm chưa hề tồn tại. Theo thuyết này, tuy ảnh hưởng của họ không tồn tại những họ vẫn tồn tại.

Thuyết tự phù hợp (hay Thuyết bất biến Novikov): Theo thuyết này, tất cả những hành động mà nhà du hành thời gian làm trong quá khứ thực chất chính là một phần của lịch sử. Ví dụ đáng lẽ ra Hitler đã không trở thành nhà độc tài của Phát xít Đức nhưng bởi vì người du hành thời gian trở về quá khứ và ám sát hụt Hitler khiến cho Hitler nổi giận, thay đổi suy nghĩ và trở thành nhà độc tài. Như vậy người du hành thời gian chính là nguyên nhân gây ra Thế chiến thứ 2 và cuộc diệt chủng Do Thái trong lịch sử. Nói đơn giản là chúng ta không thể chống lại Thiên Mệnh (Determinism) bởi vì chúng ta nằm trong Thiên Mệnh. Bộ phim Kẻ Hủy Diệt (The Terminator) là một ví dụ tiêu biểu của Thuyết tự phù hợp. Trong phim Kẻ Hủy Diệt, Kyle Reese được gửi trở về quá khứ để bảo vệ Sarah Connor, vì con trai của cô John sau này sẽ trở thành một nhà lãnh đạo kháng chiến chống Skynet. Nhưng Reese hóa ra lại là cha của John. Như vậy việc Reese trở về quá khứ hóa ra chính là một phần tất yếu của lịch sử.

(Ảnh minh họa: Kyle Reese - một phần tất yếu của lịch sử)

Thuyết hủy diệt vũ trụ: Thuyết này cho rằng nếu nghịch lý thời gian xảy ra thì nó sẽ hủy diệt vụ trụ hay ít nhất là hủy diệt một phần của không-thời gian.

Thuyết hủy diệt người du hành thời gian: Theo thuyết này, nếu người du hành thời gian dám thay đổi lịch sử thì sẽ bị vũ trụ đào thải (giết chết). Hiểu nôm na là kẻ nào dám nghịch thiên thì sẽ gặp thiên phạt.

Thuyết vũ trụ đàn hồi: Thuyết này cho rằng thời gian giống như một quả bóng cao su có khả năng phục hồi lại hình dáng cũ. Các hành động của người du hành thời gian giống như ném một hòn đá xuống nước và tạo ra những gợn sóng, tuy nhiên chẳng mấy chốc, những gợn sóng sẽ biến mất và trở lại như cũ. Tức là cho dù nhà du hành thời gian có giết Hitler thì cũng chẳng thể ngăn chặn được thế chiến thứ 2, cho nên việc giết Hitler là vô ích.

Như vậy, tổng kết lại, cho dù thế nào thì bạn cũng không thể thay đổi được lịch sử bằng cách giết chết Hitler.

Nhưng mọi chuyện vẫn chưa dừng ở đây! Hãy qua phần tiếp theo.

3. Nếu giết Hitler có thể thay đổi lịch sử, bạn có làm không?

Như phần trên chúng ta đã xem xét tất cả các thuyết du hành thời gian và biết rằng không thể thay đổi lịch sử bằng cách du hành thời gian. Nhưng giả sử các nhà khoa học tính sai thì sao? Giả sử có một cách nào đó có thể giết Hitler và thay đổi lịch sử thì sao?

Thôi được rồi, để tránh xa các nghịch lý thời gian, chúng ta hãy giả sử chúng ta là những người sống cùng thời với mẹ của Hitler, và chúng ta nhận được một thông điệp từ một thế giới song song với tất cả những mô tả về tương lai sẽ xảy ra nếu Hitler sống sót. Một giả định như vậy chắc chắn sẽ không gây ra nghịch lý thời gian. Vậy thì bây giờ, bạn có giết em bé Hitler không?

(Ảnh minh họa: Em bé Hitler)

Đây là những gì có thể sẽ xảy ra:

Trường hợp 1: Bạn giết em bé Hitler xong rồi. Nhưng mẹ của Hitler nhận một đứa trẻ khác làm con nuôi và đặt tên nó là Adolf Hitlor. Hitlor lớn lên, lãnh đạo Đảng Quốc Xã và trở thành một nhà độc tài còn tàn bạo hơn Hitler gấp 10 lần. Thôi xong!

Trường hợp 2: Bạn giết em bé Hitler. Mẹ của Hitler không nhận thêm đứa con nuôi nào nữa, cũng chẳng có nhân tài nào khác lên lãnh đạo Đảng Quốc Xã. Nhưng một Đảng khác nổi lên ở Đức và gây ra Thế chiến thứ 2.

Trường hợp 3: Bạn giết em bé Hitler. Nước Đức yên ổn. Nhưng vì thiếu đi phe Phát xít, một cuộc chiến đẫm máu giữa phe Đồng minh do Mỹ cầm đầu và phe Xô Viết xảy ra và gây ra một sự chết chóc cũng như tàn phá còn ghê gớm hơn Thế chiến thứ 2.

Trường hợp 4: Trường hợp tốt nhất: Bạn giết em bé Hitler. Thế chiến 2 không xảy ra, không có gì tồi tệ khác xảy ra.

Ngoài ra còn có vô số các trường hợp 5, 6, 7, 8… n có thể xảy ra.

Nhưng trường hợp 4 có thật sự tốt như bề ngoài của nó?

Chúng ta đều biết năm 2015 thế giới có khoảng hơn 7 tỉ người.

Việc giết Hitler và ngăn chặn thế chiến 2 sẽ cứu sống hàng chục triệu người, tuy nhiên chính việc cứu sống hàng chục triệu người đó lại gây ra một biến động cực lớn cho lịch sử.

(Ảnh minh họa: Giết người đàn ông này, và lịch sử sẽ biến động rất lớn)

Cứ tưởng tượng thế này, anh C chết trong thế chiến thứ 2 (1939-1945) vào năm 1944 chẳng hạn, trong khi đó anh B cưới chị A và sinh ra 3 đứa con là B1, B2, B3. Từ năm 1944 đến năm 2015, đại gia đình nhà anh B sẽ trải qua rất nhiều thế hệ và sinh ra hàng trăm người của dòng họ B.

Nhưng nếu chúng ta giết Hitler và cứu sống anh C (kèm theo hàng chục triệu người khác nữa), chuỗi nhân quả bị xáo trộn, anh C lại cưới chị A và sinh ra 2 đứa con C1, C2. Trong khi đó vì không còn chị A nên anh B cưới chị D và sinh ra 3 đứa con khác là B4, B5, B6 chứ không phải là 3 đứa cũ nữa. Và vì anh B cưới chị D nên người đáng lẽ là chồng chị D lại cưới một chị E khác. Đừng tưởng chuyện này chỉ ảnh hưởng trong phạm vi nước Đức. Nếu không có Phát xít Đức thì nhiều khả năng Phát xít Nhật không chiếm được Việt Nam, dẫn đến Việt Nam vẫn là thuộc địa của Pháp hoặc Việt Nam giành được độc lập sớm, hoặc… vô số cái “hoặc” khác có thể xảy ra. Và không chỉ Việt Nam mà tất cả các nước trên thế giới đều sẽ chịu ảnh hưởng tương tự. Chúng ta có thể thấy chỉ riêng một mình anh C còn sống sót đã gây ra sự xáo trộn lớn thế nào rồi. Nếu hàng chục triệu người như anh C thì chúng ta hoàn toàn có thể chắc chắn rằng đến năm 2015, dân số trái đất có thể vẫn là 7 tỉ người nhưng 7 tỉ người đó không có bất cứ người nào giống với chúng ta hiện nay. Tức là việc giết Hitler khiến cho 7 tỉ người đáng lẽ được sinh ra lại không được sinh ra. Điều này cũng không khác gì giết chết 7 tỉ người.

(Ảnh minh họa: Hitler cho nai ăn. Nếu bạn giết Hitler, sẽ không còn ai cho những chú nai này ăn)

4.Vậy nếu chúng ta không biết được có nên giết Hitler hay không, thì cái gì là đúng và cái gì là sai?

Bây giờ, chúng ta hãy để trí tưởng tượng trôi về một quá khứ còn xa xôi hơn thời kỳ của Hitler. Khoảng 100 năm trước Công nguyên, ở một vùng đất mà thời nay là miền Nam nước Đức có một tên cướp tên là Diederich, tên cướp này tầm thường đến nỗi không được ghi tên trong lịch sử. Diederich và băng cướp của hắn đã tràn vào một ngôi làng và giết chết tất cả dân làng. Nhưng có một người phụ nữ tên là Adelyte núp trong một ngôi nhà và sống sót. Trong một giây phút nổi lòng từ bi, Diederich tha mạng cho Adelyte. Về mặt đạo đức, hành động tha mạng cho một người vô tội như Adelyte là hoàn toàn tốt đẹp.

Tuy nhiên không ai biết rằng Adelyte chính là cụ tổ của cụ tổ của cụ tổ của cụ tổ của cụ tổ của cụ tổ…… của cụ tổ của Adolf Hitler. Như vậy hàng triệu nạn nhân của Thế chiến thứ 2 là nạn nhân của lòng từ bi của Diederich?

Bạn có biết “Hiệu ứng cánh bướm” không?

“Năm 1972, nhà khí tượng học và chuyên gia về lý thuyết hỗn loạn Edward Norton Lorenz đã giới thiệu trước Hiệp hội phát triển khoa học Hoa Kỳ (American Association for the Advancement of Science) một bài nói chuyện có tựa đề Predictability: Does the Flap of a Butterfly's Wings in Brazil Set off a Tornado in Texas? (Tính dự đoán được: Liệu con bướm đập cánh ở Brazil có thể gây ra cơn lốc ở Texas?). Trước đó vào năm 1961, trong khi mô phỏng một dự đoán về thời tiết trên máy tính, Lorenz đã lỡ nhập số liệu là 0,506 thay vì 0,506127 như dự định, và do đó đã thu được kết quả dự đoán thời tiết hoàn toàn khác so với tính toán ban đầu. Từ kết quả này Lorenz đã đề cập tới sự ràng buộc chặt chẽ của hệ vật lý đối với các điều kiện ban đầu trong bài nói chuyện. Theo đó một cái đập cánh của con bướm nhỏ bé có thể gây ra sự thay đổi (dù rất nhỏ) trong điều kiện gốc của hệ vật lý, dẫn đến kết quả là những thay đổi lớn về thời tiết như cơn lốc tại một địa điểm cách nơi con bướm đập cách hàng vạn km.”

Bạn có thể tưởng tượng: Việc bạn đưa một cụ già qua đường tại thời điểm hiện tại có thể chính là nguyên nhân gây ra một nạn đói toàn cầu vào 500 năm sau. Nhưng nạn đói toàn cầu vào 500 năm sau lại giúp ngăn chặn được một cuộc chiến tranh hủy diệt thế giới xảy ra vào 1200 năm sau. Chúng ta không bao giờ có thể biết được một hành động nhỏ của hiện tại có thể gây ra hậu quả tốt hay xấu trong tương lai, càng không biết nó tốt chừng nào hay xấu chừng nào.

(Ảnh minh họa: Butterfly Effect 1 (Hiệu ứng cánh bướm 1) - Một bộ phim rất hay mà bạn nên xem. Nó còn có phần 2 và 3 nữa)

Trở lại ví dụ về tên cướp Diederich. Giả sử nếu Diederich giết Adelyte thì sao? Người anh trai của Adelyte sống ở làng bên cạnh sau đó đã tìm và giết Diederich để trả thù. Vợ của Diederich kết hôn với một người đàn ông khác và sinh ra một đứa con. Đứa con này là tổ tiên của một người Đức sống vào thế kỷ 20 tên là Hitlar. Hitlar trở thành lãnh đạo Đảng Quốc Xã và còn tàn bạo hơn Hitlor 10 lần, tức là tàn bạo hơn Hitler 100 lần. Chuyện như vậy vẫn có thể xảy ra lắm chứ. Chúng ta không thể biết trước được hành động hiện tại của mình sẽ gây ra hậu quả gì trong vài ngàn năm sau.

Bạn sẽ không bao giờ biết được liệu người mà bạn mới nói chuyện sáng nay có phải là tổ tiên của một kẻ diệt chủng nhân loại vào 3000 năm sau hay không. Bạn sẽ không bao giờ biết được!

Như vậy điều tốt nhất bạn có thể làm là những điều gây ra hậu quả tốt đẹp ở hiện tại và một tương lai gần (vài năm tới vài chục năm). Thậm chí một kế hoạch vài chục năm của bạn cũng chưa chắc đã thành hiện thực. Bạn sẽ không biết được việc bạn được điểm cao trong bài thi hôm qua có phải là nguyên nhân khiến bạn bị tai nạn giao thông trong 5 năm sau hay không, nhưng dù sao hãy cố gắng thi được điểm cao vì đó là điều tốt nhất bạn có thể làm trong hiện tại. Bạn không thể biết được việc bạn được tăng lương ngày hôm nay có phải là nguyên nhân khiến cho bạn bỏ lỡ mất một cơ hội khởi nghiệp và trở thành tỉ phú 10 năm sau hay không, nhưng dù sao hãy vui mừng vì đã được tăng lương.

Sau khi phân tích những điều này, có lẽ nhiều người sẽ không còn hào hứng với việc giết Hitler như lúc đầu nữa. Ai biết được giết Hitler sẽ gây ra điều tồi tệ gì?

5. Nếu bạn muốn giết Hitler, có thể cách bạn suy nghĩ giống hệt Hitler:

(Ảnh minh họa: Có thể mặt bạn trông sẽ giống như thế này khi bạn nghĩ về việc giết Hitler)

Hitler muốn diệt chủng người Do Thái, điều này ai cũng biết. Tuy nhiên quyết định này của Hitler lại bắt nguồn từ một dự đoán về tương lai. Hitler tin rằng người Do Thái đã phản bội Đức trong Thế chiến thứ nhất và khiến nước Đức thua trận. Ông cũng tin rằng người Do Thái đang có âm mưu thống trị thế giới và tiêu diệt người Aryan. Đối với Hitler, diệt chủng người Do Thái cũng giống như một cơ hội để “giết bé Hitler”. Hitler cho rằng mình biết tương lai, và quyết định ra tay trước để ngăn cản tương lai đen tối xảy ra. Cách suy nghĩ này cũng y hệt như cách suy nghĩ khi chúng ta muốn về quá khứ và giết bé Hitler.

Tác giả: Woody Übermensch

Nguồn: Ohay TV

************************************

Một số bài viết khác của tôi có thể bạn muốn đọc:

• 4 điều bạn có thể làm để đưa ra quyết định tốt hơn - theo khoa học tâm lý

• Tại sao chúng ta thich xem phim kinh dị

• Sự khác biệt trong cách đọc sách giữa người giàu và người nghèo

• Nguyên nhân tại sao bom nguyên tử lại nổ thành hình cây nấm

Nếu bạn muốn theo dõi những bài viết mới của tôi, hãy kéo lên trên và bấm vào nút "Đăng Ký" màu đỏ ngay dưới tên của tôi.

Nếu bạn muốn đọc thêm những bài viết khác của tôi, hãy nhấp chuột vào hình đầu con mèo bên dưới.